မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့၏ ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒဆန်းစစ်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်
မြန်မာနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့ စတင်ဖွဲ့စည်းစဉ် ၁၉၉၅ ခုနှစ်မှစတင်၍ ကမ္ဘာ့ ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့၏ ကနဦးအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအဖြစ် ပါဝင်ခဲ့သော်လည်း အခြေအနေအရ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမအကြိမ် ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒဆန်းစစ်ခြင်းလုပ်ငန်းကို ၂၀၁၃ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ မှစတင်ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။ ပုံမှန်အားဖြင့်(၁)နှစ်ကြာအချိန်ယူဆောင်ရွက်ခြင်းဖြစ်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံ၏ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒဆန်းစစ်ခြင်းအစည်းအဝေးကို ၂၀၁၄ခုနှစ်၊မတ်လ(၁၁)ရက်နေ့မှ(၁၃)ရက်နေ့အထိဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ၊ ဂျီနီဗာမြို့ရှိ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့ရုံးချုပ်တွင် အောင်မြင်စွာ ကျင်းပခဲ့ပါသည်။ ယင်းသို့ဆောင်ရွက်နိုင်ရေးအတွက် ကြိုတင်ညှိနှိုင်းအစည်းအဝေးများ၊ အလုပ်ရုံ ဆွေးနွေးပွဲများကို လိုအပ်သလို ကျင်းပခဲ့ပါသည်။
ပထမအကြိမ်ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒဆန်းစစ်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်အတွက်ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့မှ ပေးပို့သည့်ကုန်သွယ်မှုနှင့်သက်ဆိုင်သော အောက်ဖော်ပြပါကဏ္ဍဍကြီး(၄)ရပ်အတွက်မေးခွန်းစုစုပေါင်း၂၈၃ခုကိုသက်ဆိုင်ရာဌာနအဖွဲ့အစည်းများသို့ဆက်လက်ပေးပို့ ဖြေကြားစေခဲ့ပါ သည်-
(၁) စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု
(၂) မက်ခရိုစီးပွားရေးမူဝါဒများ
(၃) ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒများနှင့် အလေ့အထများ
(၄) ကဏ္ဍဍအလိုက် ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒများနှင့် အလေ့အထများ ဖြစ်ပါသည်။
သက်ဆိုင်ရာဌာနအဖွဲ့အစည်းများမှ ပြန်လည်ဖြေကြားပေးပို့လာသည့် အဖြေများကို ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့၏ ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒဆန်းစစ်သည့်ဌာနသို့ ဆက်လက်ပေးပို့ခဲ့ပြီး၊ ယင်းတို့ အပေါ် လေ့လာဆန်းစစ်ကာ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့မှ ကျွမ်းကျင်သူများက မြန်မာနိုင်ငံသို့ ထပ်မံလာရောက်ပြီး၊ သက်ဆိုင်ရာဌာနအဖွဲ့အစည်းများမှ တာဝန်ရှိပုဂ္ဂိုလ်များနှင့် အပြန်အလှန် ဆွေးနွေးညှိနှိုင်း၍ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့၊ အတွင်းရေးမှူးရုံး၏ အစီရင်ခံစာ (WTO Secretariat Report) (မူကြမ်း) ကိုပြုစု၍ မြန်မာနိုင်ငံသို့ ပြန်လည်ပေးပို့၍ သဘောထားမှတ်ချက် တောင်းခံ သဖြင့် သက်ဆိုင်ရာဌာနအဖွဲ့အစည်းများ၏ သဘောထားမှတ်ချက်များကို ပြန်လည်ပေးပို့ခဲ့ရာ ယင်းအပေါ်အခြေခံ၍ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့မှ ကျွမ်းကျင်သူများက ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့၊ အတွင်းရေးမှူးရုံး၏ အစီရင်ခံစာ (WTO Secretariat Report) ကို ပြုစုခဲ့ပါ သည်။
အလားတူပင် စီးပွားရေးနှင့်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနသည် သက်ဆိုင်ရာဌာနအဖွဲ့အစည်းများမှ တာဝန်ရှိပုဂ္ဂိုလ်များ၊ကျွမ်းကျင်သူများနှင့် အနီးကပ်ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းကာ အစိုးရအဖွဲ့အသစ်ကာလအတွင်း ကုန်သွယ်မှုဆိုင်ရာ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်ပြောင်းလဲမှုများကို ဖော်ပြ ထားသည့် အစိုးရ၏အစီရင်ခံစာ(GovernmentReport)(မူကြမ်း)ကိုပြုစု၍သက်ဆိုင်ရာဌာနအဖွဲ့အစည်းများသို့ သဘောထားမှတ်ချက်တောင်းခံခဲ့ပြီး၊၎င်းတို့၏သဘောထားမှတ်ချက်များနှင့်အညီအစိုးရ၏ အစီရင်ခံစာ(GovernmentReport)ကိုပြုစု၍အထက်အဖွဲ့အစည်း၏ တင်ပြခွင့်ပြုချက်ကိုရယူကာ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့သို့ဆက်လက်ပေးပို့ခဲ့ပါသည်။ အဆိုပါ လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ရပ်လုံးတွင်ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့မှကျွမ်းကျင်သူများနှင့် အာရှဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ်မှကျွမ်းကျင်သူများကမြန်မာနိုင်ငံမှ ဘာသာရပ်ဆိုင်ရာကျွမ်းကျင်သူများနှင့် ပူးပေါင်းကူညီေ ဆာင်ရွက်ပေးခဲ့ပါသည်။
အထက်ဖော်ပြပါ အင်္ဂ္လိပ်ဘာသာဖြင့် ပြုစုထားသော အစီရင်ခံစာ(၂)ခုကို ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့ရုံးကWTO၏ အခြားရုံးသုံးဘာသာစကား(၂)ခုဖြစ်သော ပြင်သစ်နှင့်စပိန်ဘာသာများသို့ ပြန်ဆို၍ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများသို့ ဖြန့်ဝေပေးခဲ့ပါသည်။ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ေ ရးအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများကအဆိုပါအစီရင်ခံစာများကို လေ့လာ၍၎င်းတို့သိရှိလိုသည့် မေးခွန်းစုစုပေါင်း(၁၉၇) ခုကို ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့ရုံးမှတစ်ဆင့် မြန်မာနိုင်ငံသို့ထပ်မံ မေးမြန်းခဲ့သဖြင့် သက်ဆိုင်ရာဌာန၊ အဖွဲ့အစည်းများသို့ဆက်လက်ပေးပို့ခဲ့ပြီး ၎င်းတို့၏ဖြေကြားချက်များကို ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့ရုံးသို့ သတ်မှတ်ရက်အတွင်း အချိန်မီပြန်လည်ပေးပို့ခဲ့ရပါ သည်။ ယင်းဖြေကြားချက်များကို ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့ရုံးက အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ အားလုံးသို့ ဆက်လက်ဖြန့်ဝေပေးခဲ့ပါသည်။
ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒဆန်းစစ်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်၏ အရေးကြီးသည့် အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ် သော ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒဆန်းစစ်ခြင်းအစည်းအဝေးကို ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ၊ ဂျီနီဗာမြို့ရှိကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့ရုံးတွင်(၂)ရက်ကြာကျင်းပလေ့ရှိရာ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ပထမအကြိမ်ကုန် သွယ်မှုမူဝါဒဆန်းစစ်ခြင်းအစည်းအဝေးကို၂၀၁၄ခုနှစ်၊မတ်လ(၁၁)ရက်နေ့မှ(၁၃)ရက်နေ့အထိကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့ပါသည်။အဆိုပါအစည်းအဝေးတွင် မြန်မာနိုင်ငံ၏ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုကိစ္စများနှင့်WTOအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများကမေးမြန်းသည့်မေးခွန်းများအပေါ် ခြုံငုံ ဖြေကြား ချက်များကို အသေးစိတ်ရှင်းလင်းတင်ပြခဲ့ကာ လုပ်ငန်းစဉ်အား အပြီးသတ်ဆောင်ရွက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ယင်းကဲ့သို့ အောင်မြင်စွာဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့ခြင်းမှာတာဝန်ခံဝန်ကြီးဌာနနှင့်သက်ဆိုင်ရာအစိုးရဌာနအဖွဲ့အစည်းများအားလုံး၏အပြုသဘောဖြင့်အပြည့်အဝပူးပေါင်း ကူညီဆောင်ရွက်ပေးခဲ့ကြခြင်းကြောင့်ဖြစ်ကြောင်း ဖော်ထုတ်တွေ့ရှိရပါသည်။
ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့၏ နိုင်ငံစုံကုန်သွယ်မှုသဘောတူညီချက်များပါစည်းမျဉ်းများ၊ စည်းကမ်းသတ်မှတ်ချက်များနှင့်ကတိကဝတ်များအား မိမိတို့နိုင်ငံကပိုမိုစွဲမြဲစွာထိန်းသိမ်းလိုက်နာလျက်ရှိကြောင်းသိရှိနိုင်ရန်နှင့်ကုန်သွယ်မှုနှင့်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကဏ္ဍဍများဖွံ့ဖြိုးတိုးတက် ရေးအတွက်အထောက်အကူပြုစေရန်ရည်ရွယ်ကာဆက်လက်၍ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဒုတိယအကြိမ်ကုန်သွယ်မှု မူဝါဒဆန်းစစ်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်ကို၂၀၂၀ခုနှစ်တွင်အပြီးဆောင်ရွက်သွားရန်လျာထားပါသည်။ အဆိုပါဒုတိယအကြိမ်ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒဆန်းစစ်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်ကို၂၀၁၉ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလမှစတင်ဆောင်ရွက်နိုင်ရေးနှင့်ဒုတိယအကြိမ်ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒဆန်းစစ်ခြင်းဆိုင်ရာအပြီးသတ်အစည်းအဝေးကို၂၀၂၀ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလအတွင်း၌ဂျီနီဗာမြို့ရှိကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့၌အပြီးသတ်ကျင်းပသွားနိုင်ရေးတို့အတွက်သက်ဆိုင်ရာအထက် အဖွဲ့အစည်းများသို့ အချိန်မီတင်ပြဆောင်ရွက်သွားရန်စီးပွားရေးနှင့်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနအနေဖြင့်စတင်ပြင်ဆင်ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။
WTO ဌာနခွဲ
ကုန်သွယ်ရေးဦးစီးဌာန