ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့၏ ပွင့်လင်းမြင်သာရှိမှူဆိုင်ရာ တာဝန်ဝတဝတ္တရား
အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများအားလုံးသည် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့၏ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုဆိုင်ရာ တာဝန်ဝတ္တရားများကို လိုက်ပါဆောင်ရွက်ရန် တာဝန်ရှိပါသည်။ ယင်းသို့ဆောင်ရွက်ရာတွင် အောက်ပါအချက်များကို အခြေခံ၍ ဆောင်ရွက်ပါသည်-
• ကုန်သွယ်မှုတွင် ပါဝင်ပတ်သက်ဆက်နွယ်သူများအားလုံးသည် ကုန်သွယ်မှုအခြေ အနေကို တတ်နိုင်သမှုသိရှိထားရန် လိုအပ်ပါသည်။
• ထို့အတွက် အခြေခံအားဖြင့် နိုင်ငံများ၏ ကုန်သွယ်မှုဆိုင်ရာ လုပ်ထုံးလုပ်နည်း များနှင့် မူဝါဒများက ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိရန် အရေးကြီးပါသည်။
• ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိရေးအတွက် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲတွင် နည်းလမ်းနှစ်သွယ် ဖြင့် ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြစ်ပြီး ယင်းတို့မှာ (က) ပုံမှန်အသိပေးကြောင်းကြားစာများ မှတစ်ဆင့် ကျင့်သုံးသည့်စည်းမျဉ်းများ၊ မူဝါဒများ (သို့မဟုတ်) ဥပဒေများကို ကမ္ဘာ့ ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့သို့ အသိပေးအကြောင်းကြားခြင်း (Notification ပြုလုပ်ခြင်း) နှင့် (ခ) အဖွဲ့ဝင်များ၏ ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒများကို ပုံမှန်ဆန်းစစ်မှုများ ပြုလုပ်ခြင်း (Trade Policy Review) တို့ဖြစ်ပါသည်။
ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒဆန်းစစ်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်
ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒဆန်းစစ်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ် ဆောင်ရွက်ရခြင်း၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ ကမ္ဘာ့ ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့၏ သဘောတူညီချက် (Marrakesh Agreement) ၏ Annex-3 တွင် ဖော်ပြ ထားသည့်အတိုင်း အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများမှ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့၏ သဘောတူညီချက်များ အောက်တွင် ပြုလုပ်ထားသော ကတိကဝတ်များ၊ စည်းကမ်းများ၊ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံအားလုံး၏ စည်းမျဉ်းများကို လိုက်နာမှုတိုးမြှင့်လာနိုင်စေရေးကို အထောက်အပံ့ပေးရန် ရည်ရွယ်ပါသည်။ ထို့ အပြင် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ၏ ကုန်သွယ်ရေးမူဝါဒများ၊ လက်တွေ့ဆောင်ရွက်နေမှုများတွင် ပိုမို ကောင်းမွန်သော ပွင့်လင်းမြင်သာမှုကို မြှင့်တင်ခြင်းအားဖြင့် နိုင်ငံစုံကုန်သွယ်မှုစနစ်အား ပိုမို အားကောင်းခိုင်မာလာစေရေးကို အထောက်အကူပြုသွားနိုင်ရန်လည်းဖြစ်ပါသည်။
ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတိုင်းသည် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့မှ ချမှတ် ထားသော အခြေခံမူများ၊ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများ၊ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများနှင့် သဘောတူညီချက် များကို လိုက်နာအကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ရန်တာဝန်ရှိပါသည်။ အဆိုပါတာဝန်များတွင် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတိုင်း၏ ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒများကို လေ့လာဆန်းစစ်၍ ကျန်အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများသို့ ထင်သာမြင်သာရှိစေရန် ချပြဆောင်ရွက်ရသည့် ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒဆန်းစစ်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်မှာ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့၏ အလွန်အရေးပါ၍ အောင်မြင်သောအဓိကလုပ်ငန်းစဉ်ကြီးဖြစ်ပါ သည်။
ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒဆန်းစစ်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်သည် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့၏ သဘောတူ ညီချက်များအရ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ၏ ကုန်သွယ်မှုနှင့်ဆက်စပ်မူဝါဒများအား သတ်မှတ်ထားသည့် အချိန်ကာလအပိုင်းအခြားအလိုက် ပြန်လည်ဆန်းစစ်လေ့လာသုံးသပ်ခြင်းဖြစ်ပြီး ယင်းလုပ်ငန်း စဉ်အား ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံအားလုံးမှ မဖြစ်မနေလိုက်ပါဆောင်ရွက်ရန် တာဝန်ရှိပါသည်။
ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒဆန်းစစ်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်တွင် လိုက်ပါဆောင်ရွက်ရသည့် အဓိကအချက်များ
ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့၏ ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒဆန်းစစ်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်တွင် အဓိက အပိုင်း (၃) ပိုင်း ပါဝင်ပါသည်။ ယင်းတို့မှာ (က) ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့၏ အတွင်းရေးမှူးရုံးမှ ပြုစု တင်ပြသော အစီရင်ခံစာ (WTO Secretariat Report) (ခ) သက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ၏ အစိုးရ အနေဖြင့် ပြုစုတင်ပြသော အစီရင်ခံစာ (Government Report) နှင့် (ဂ) အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများမှ မေးမြန်းသော မေးခွန်းများကို ဖြေကြားတင်ပြခြင်းတို့ ဖြစ်ပါသည်။
ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့၏ အတွင်းရေးမှူးရုံးမှ ပြုစုတင်ပြသောအစီရင်ခံစာအပိုင်းတွင် အတွင်းရေးမှူးအဖွဲ့မှ ကျွမ်းကျင်သူများက သက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ၏ ကုန်သွယ်မှုဆိုင်ရာ မူဝါဒများ ချမှတ်ကျင့်သုံးနေမှုနှင့် ယင်းမူဝါဒများအပေါ် လိုက်ပါဆောင်ရွက်နေမှု အခြေအနေများ နှင့်ပတ်သက်၍ လေ့လာတွေ့ရှိချက်များကို စိစစ်တင်ပြထားပါသည်။
သက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ၏ အစိုးရအနေဖြင့်ပြုစုတင်ပြသောအစီရင်ခံစာတွင် ကုန်သွယ်မှု မူဝါဒဆန်းစစ်သည့်ကာလအတွင်း၌ မူဝါဒဆိုင်ရာပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ၊ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့ ၏ သဘောတူညီချက်များနှင့်အညီ လိုက်ပါဆောင်ရွက်မှုအခြေအနေများနှင့် ယင်းသို့ေ ဆာင်ရွက် မှုများကြောင့် ကုန်သွယ်မှုဆိုင်ရာ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်ပြောင်းလဲမှုများကို တင်ပြခြင်းတို့ ပါဝင်ပါ သည်။
အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများမှ မေးမြန်းသောမေးခွန်းများကို ဖြေကြားတင်ပြခြင်းတွင် အတွင်းရေးမှူး ရုံးအဖွဲ့၏အစီရင်ခံစာနှင့် အစိုးရ၏အစီရင်ခံစာပါ အချက်များနှင့်ပတ်သက်၍ မရှင်းလင်းသည့် အချက်များ၊ ပိုမိုသိရှိလိုသည့်အချက်များ၊ ၎င်းတို့၏ယူဆချက်များနှင့် ထောက်ပြစိစစ်သည့် အချက်များ၊ အခြားသောဆက်စပ်သဘောထားမှတ်ချက်များနှင့်ပတ်သက်သော မေးခွန်းများအတွက် သတ်မှတ်အချိန်ဇယားအတိုင်း ပြန်လည်ဖြေကြားပေးရခြင်းဖြစ်ပါသည်။
ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒဆန်းစစ်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်မှ ရရှိသောအကျိုးကျေးဇူးများ
ယေဘုယျအားဖြင့် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ၏ ကုန်သွယ်မှုဆိုင်ရာမူဝါဒများကို ပြန်လည်သုံးသပ်ခြင်း ဖြင့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာသဘောတူညီချက်များနှင့်အညီ ခိုင်မာသောမူဝါဒများ ပြင်ဆင်ပြောင်းလဲ ရာတွင် အထောက်အကူဖြစ်စေပြီး မိမိနိုင်ငံနှင့်သင့်လျော်သော ကုန်သွယ်မှု မူဝါဒ နည်းဗျူ ဟာ များ ချမှတ်နိုင်ရေးအတွက် လမ်းညွန်တစ်ခုလည်း ဖြစ်စေပါသည်။ ဖွံ့ဖြိုးမှုအနည်းဆုံး LDCs နိုင်ငံ များအနေဖြင့် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့၏ ကုန်သွယ်မှုဆိုင်ရာ စေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှုများတွင် လိုအပ် သလို ပိုမိုပါဝင်လာနိုင်ရေးအတွက် များစွာအထောက်အပံ့ဖြစ်စေနိုင်ကြောင်း လေ့လာတွေ့ရှိရ ပါသည်။
ထို့အပြင် ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒဆန်းစစ်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ် ဆောင်ရွက်ခြင်းအားဖြင့် အောက် ဖော်ပြပါ အကျိုးကျေးဇူးများ ရရှိနိုင်ကြောင်း သုံးသပ်တွေ့ရှိရပါသည်-
(က) အစိုးရဌာနနှင့် အဖွဲ့အစည်းများအချင်းချင်း ဆက်သွယ်ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်မှု ပိုမို အားကောင်းလာခြင်း၊
( ခ ) အစိုးရဌာနနှင့် အဖွဲ့အစည်းများတွင် ချမှတ်ကျင့်သုံးလျက်ရှိသော ဥပဒေ၊ နည်း ဥပဒေ၊ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းနှင့် စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများ အချင်းချင်း လိုက်လျော ညီထွေ သဟဇာတဖြစ်ရန် လိုအပ်မှုကို ပိုမိုနားလည်သဘောပေါက်လာခြင်း၊
( ဂ ) အစိုးရဌာနနှင့် အဖွဲ့အစည်းများတွင် ချမှတ်ကျင့်သုံးလျက်ရှိသော ဥပဒေ၊ နည်း ဥပဒေ၊ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းနှင့် စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများကို အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာနှင့် ဒေသတွင်းဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများ၏ သဘောတူညီချက်များနှင့်အညီ လိုက်လျောညီထွေမှုရှိရန် အကောင် အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်နိုင်မည့် အခွင့်အလမ်းများရရှိစေ ခြင်း။
(ဃ) အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ၏ ကုန်သွယ်မှုနှင့်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကဏ္ဍဍများအား နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းမှ ပိုမိုနားလည်သဘောပေါက်စေခြင်းနှင့်အတူ ပွင့်လင်းမြင်သာရှိမှုတို့ကိုချပြနိုင်ခြင်းဖြင့်နိုင်ငံတကာ၏ယုံကြည်မှုကို မြှင့်တင်ပေးနိုင်ခြင်း။
( င) ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့အသိုင်းအဝန်းတွင် တက်ကြွစွာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်မည့်အခွင့်အလမ်းများတိုးပွားလာခြင်း။
WTO ဌာနခွဲ
ကု န်သွယ်ရေးဦးစီးဌာန