မြန်မာနိုင်ငံ၏ ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒဆန်းစစ်ခြင်း (Trade Policy Review) လုပ်ငန်းစဉ်များ ဆောင်ရွက်မှုအကျဉ်းချုပ်

wtodep

ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတိုင်းသည် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့ (World Trade Organization – WTO) မှချမှတ်ထားသော အခြေခံမူများ၊ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများ၊ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများနှင့် သဘောတူညီချက်များကို လိုက်နာအကောင်အထည်ဖော်ဆောင် ရွက်ရန် တာဝန်ရှိပါသည်။ အဆိုပါတာဝန်များတွင် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတိုင်း၏ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒများကို လေ့လာဆန်းစစ်၍ ကျန်အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ များသို့ ထင်သာမြင်သာရှိစေရန်ချပြဆောင်ရွက်ရသည့် ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒဆန်းစစ်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ် (Trade Policy Review- TPR) သည်လည်း တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်ပါသည်။

ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိခြင်းမှတစ်ဆင့် ကြိုတင်ခန့်မှန်းနိုင်သည့်နိုင်ငံစုံကုန်သွယ်မှုစနစ်ဖြစ်ပေါ်ရေးသည် WTO ၏ အခြေခံမူတစ်ခုဖြစ်ပြီး ထိုအခြေခံမူနှင့်အညီ ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒဆန်းစစ်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်ကို အဖွဲ့ဝင်အားလုံးက မဖြစ်မနေလိုက်ပါဆောင်ရွက်ရပါသည်။ သတ်မှတ်အချိန်ဇယားအရ အဖွဲ့ဝင်ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများက (၃) နှစ်လျှင်တစ်ကြိမ်၊ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများက (၅) နှစ်လျှင်တစ်ကြိမ်၊ ဖွံ့ဖြိုးမှု အနည်းဆုံးနိုင်ငံများက (၇) နှစ်လျှင်တစ်ကြိမ်ဆောင်ရွက်ရပါသည်။ ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒဆန်းစစ်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ် ပြုလုပ်ရခြင်း၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ WTO အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံအားလုံးက နိုင်ငံစုံကုန်သွယ်မှု သဘောတူညီချက်များပါ စည်းမျဉ်းများနှင့်ကတိကဝတ်များအား ထိန်းသိမ်းလိုက်နာစေရန်နှင့်ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒများနှင့် အလေ့အထများကို ကောင်းမွန်စွာနားလည်သဘောပေါက်ခြင်းဖြင့် ပွင့်လင်း မြင်သာမှုကိုတိုးမြှင့်နိုင်ပြီး ပိုမိုချောမွေ့သည့်ကုန်သွယ်မှုစနစ်အဖြစ် တိုးတက်ဆောင်ရွက်နိုင်ရန်ဖြစ်ပါသည်။

ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒ ဆန်းစစ်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်တွင် အခြေခံအားဖြင့် အဓိကအပိုင်း (၃) ပိုင်းအတွက် ပြင်ဆင်ဆောင်ရွက်ရပါသည်။ ယင်းတို့မှာ (၁) ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့၏ အတွင်းရေးမှူးရုံးမှပြုစု တင်ပြသောအစီရင်ခံစာ (WTO Secretariat Report) (၂) အစိုးရမှပြုစုတင်ပြသောအစီရင်ခံစာ (Government Report) နှင့် (၃) အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများမှမေးမြန်းသောမေးခွန်းများကို ရှင်းလင်း ဖြေကြားခြင်းတို့ဖြစ်ပါသည်။ အဆိုပါ အပိုင်း (၃) ပိုင်းကိုအခြေခံကာ အောက်ဖော်ပြပါလုပ်ငန်းများကို အဆင့်လိုက်ဆောင်ရွက်ရခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ လုပ်ငန်းအဆင့်များမှာ (၁) ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒလေ့လာဆန်းစစ်ခြင်း လုပ်ငန်းစဉ်အစအဆုံး၏ အစီအစဉ်အသေးစိတ် ညှိနှိုင်းရေးဆွဲအတည်ပြုခြင်း၊ (၂) အချက်အလက်အတွက် ဆက်စပ်မေးခွန်းများပေးပို့ခြင်း (၃) အချက်အလက် ကောက်ယူခြင်း၊ (၄) WTO အတွင်းရေးမှူး ရုံး၏ အစီရင်ခံစာပြင်ဆင်ပြုစုခြင်း၊ (၅) ဆန်းစစ်မှုခံယူမည့်အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံသို့ လာရောက်ရှင်းလင်းဆွေးနွေးခြင်း၊ (၆) အစိုးရအစီရင်ခံစာပြင်ဆင်ပြုစုခြင်း၊ (၇) အခြား WTO အဖွဲ့ဝင်များကအစီရင်ခံစာများအပေါ် မေးခွန်းများမေးမြန်းခြင်း၊ (၈) ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒဆန်းစစ်ခြင်း၊ အပြီးသတ်အစည်းအဝေးပြုလုပ်ခြင်းနှင့် (၉) မေးမြန်းသော မေးခွန်းများအတွက် အပြီးသတ် ဖြေကြားခြင်းဟူ၍ အဆင့်များပါဝင်ပါသည်။

အထက်ဖော်ပြပါအဆင့်အားလုံး ပြီးမြောက်အောင်မြင်အောင်ဆောင်ရွက်နိုင်ရေးအတွက် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ချိန်အပါအဝင် အနည်းဆုံး အချိန် (၂) နှစ်ခန့် အချိန်ယူဆောင်ရွက်ရပါသည်။ ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒဆန်းစစ်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ် အောင်မြင်စွာဆောင်ရွက်နိုင်ရေး အတွက် ကုန်သွယ်မှုနှင့်ဆက်စပ်သည့်အစိုးရဌာနနှင့် အဖွဲ့အစည်းစုစုပေါင်း (၈၀) ကျော်အပြင် ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍအသင်း အဖွဲ့စုစုပေါင်း (၁၀) ကျော်တို့နှင့် ချိတ်ဆက်အောင်ရွက်ရပါသည်။

မြန်မာနိုင်ငံသည် WTO အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံဖြစ်သည်နှင့်အညီ ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒဆန်းစစ်ခြင်း လုပ်ငန်းစဉ်ကို စုစုပေါင်း (၂) ကြိမ် ဆောင်ရွက်ခဲ့ပြီး ဖြစ်ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည် ၁၉၉၅ ခုနှစ် ကတည်းက WTO အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံဖြစ်ခဲ့သော်လည်း ကုန်သွယ်မှု မူဝါဒဆန်းစစ်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်အား ၂၀၁၂ မတိုင်မီအထိ အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် လိုက်ပါအကောင်အထည်ဖော်နိုင်ခြင်းမရှိခဲ့ပါ။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမဆုံးအကြိမ် ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒဆန်းစစ်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်ကို နိုင်ငံတော်အစိုးရ၏ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုလုပ်ငန်းစဉ်နှင့် အတူ ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလမှစတင်ကာ ၂၀၁၄ ခုနှစ်၊ မတ်လအတွင်း အောင်မြင်စွာ ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့ပါသည်။ မြန်မာ နိုင်ငံ၏ဒုတိယအကြိမ် ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒဆန်းစစ်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်ကို ၂၀၁၉ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလမှစတင်ကာ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ အတွင်း အောင်မြင်စွာဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့ပါသည်။ ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒဆန်းစစ်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်နှင့်ပတ်သက်၍ စီးပွားရေးနှင့်ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနအတွင်း ဦးဆောင်လုပ်ငန်းအဖွဲ့ (Core Team)ကို စနစ်တကျဖွဲ့စည်း ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။

ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒဆန်းစစ်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်သည် အဖွဲ့ဝင်တစ်နိုင်ငံချင်းစီ၏ ကုန်သွယ်ရေးနှင့် စီးပွားရေးအခြေအနေများကို ဘက်မလိုက်သုံးသပ်သည့် လုပ်ငန်းစဉ်ဖြစ်ပြီး ကုန်သွယ်မှုမူဝါဒများကို ဆွေးနွေးနိုင်သော၊ အချက်အလက်များရှာဖွေနိုင်သော၊ အလေးထားစရာမူဝါဒများကို ဆွေးနွေးနိုင်သော ဖိုရမ်တစ်ခုလည်းဖြစ်ပါသည်။ ကုန်သွယ်မှုဆိုင်ရာ မူဝါဒများချမှတ်ရာတွင် ပါဝင်သူအဖွဲ့အစည်း အချင်းချင်းပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို ခိုင်မာစေသည့်အပြင် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနှင့် ဖွံ့ဖြိုးမှုအနည်းဆုံးနိုင်ငံများအတွက် နည်းပညာ အထောက်အပံ့လိုအပ်မှုများကို သတ်မှတ်ဖော်ထုတ်ရာတွင်လည်း အရေးပါသောလုပ်ငန်းစဉ်ဖြစ်ပါသည်။ အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများအနေဖြင့် ကုန်သွယ်မှုကဏ္ဍဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် လိုအပ်သောမူဝါဒပိုင်းဆိုင်ရာ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများကို စနစ်တကျ ဆောင်ရွက်နိုင်ရေး အပေါ်အထောက်အကူဖြစ်စေပြီး အပြည့်အဝလိုက်ပါဆောင်ရွက်နိုင်ခြင်းမရှိသည့် WTO အဖွဲ့ဝင်၏ တာဝန်နှင့် ဝတ္တရားများနှင့်ပတ်သက်၍ ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်နိုင်ရေးလိုအပ်သည်များကို ထောက်ပြပေးနိုင်ပါသည်။ ရလဒ်အကျိုးကျေးဇူးများ အနေဖြင့် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၏ ကုန်သွယ်မှုဆောင်ရွက်ချက်များအပြင် ရှေ့ဆက်ဆောင်ရွက်မည့်အလား အလာများ၊ ပြုပြင်ပြောင်းလဲသင့်သည့်အချက်များကို အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများက ပိုမိုသိရှိနားလည်ခဲ့ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ကုန်သွယ်မှု ကဏ္ဍဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည့်အစီအမံများနှင့် ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများကို ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများသို့ ရှင်းလင်း ချပြနိုင်သည့်အခွင့်အရေးကို ရရှိစေခဲ့ပါသည်။