ကမ္ဘာ့မူပိုင်ခွင့်အဖွဲ့ (WIPO) အကြောင်းသိကောင်းစရာများ

ကမ္ဘာ့မူပိုင်ခွင့်အဖွဲ့အကြောင်းသိကောင်းစရာများ

၁။      ကမ္ဘာ့မူပိုင်ခွင့်အဖွဲ့ (World Intellectual Property Organization- WIPO) တည်ထောင် သည့် Convention ဖြစ်သော Establishing the World Intellectual Property Organization ကို ၁၉၆၇ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ (၁၄)ရက်နေ့တွင် ဆွီဒင်နိုင်ငံ၊ စတော့ဟုမ်းမြို့ တွင် လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြပါသည်။ အဆိုပါ Convention သည် ၁၉၇၀ ခုနှစ်တွင် အာဏာသက်ဝင်ခဲ့ပါသည်။ ကမ္ဘာ့မူပိုင်ခွင့် အဖွဲ့သည် အစိုးရအချင်းချင်းကြားအဖွဲ့အစည်း (Intergovernmental Organization) ဖြစ်ပြီး ၁၉၄၇ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂ၏အထူးအေဂျင်စီတစ်ခုဖြစ်လာခဲ့ပါသည်။ ကမ္ဘာ့မူပိုင်ခွင့်အဖွဲ့ (ဌာနချုပ်) သည် ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ၊ ဂျီနီဗာမြို့တွင် တည်ရှိပါသည်။

၂။       ကမ္ဘာ့မူပိုင်ခွင့်အဖွဲ့သည် ၁၈၈၃ ခုနှစ်တွင် စက်မှုဆိုင်ရာမူပိုင်ခွင့်များအား အကာအကွယ်ပေး ခြင်းအတွက်   Paris Convention နှင့် ၁၈၈၆ ခုနှစ်တွင် စာပေနှင့်အနုပညာလက်ရာများအား အကာ အကွယ်ပေးခြင်းအတွက် Berne Convention များကို ချုပ်ဆိုခြင်းမှတဆင့် စတင် ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့ပါ သည်။ Paris Convention နှင့် Berne Convention များအရ ဖွဲ့စည်းထားသည့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဗျူရို(၂)ခုအား ပေါင်းစည်းပြီး ၁၈၉၃ခုနှစ်တွင် United International Bureau for the Protection of Intellectual Property (BIRPI) အဖြစ် ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါသည်။ ၁၉၇၀ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာ့မူပိုင်ခွင့်အဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းခြင်းဆိုင်ရာ WIPO Convention အာဏာသက်ဝင်ခဲ့ပြီးနောက် BIRPI အား ကမ္ဘာ့မူပို်ငခွင့် အဖွဲ့(WIPO) အဖြစ် ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။  

၃။      ကမ္ဘာ့မူပိုင်ခွင့်အဖွဲ့၏ ရည်ရွယ်ချက်များမှာ-

(က)   ကမ္ဘာတစ်ဝန်း မူပိုင်ခွင့်အကာအကွယ်ပေးမှုများအား မြှင့်တင်ရန်၊

(ခ)     ကမ္ဘာ့မူပိုင်ခွင့်အဖွဲ့က စီမံခန့်ခွဲနေသည့် Treaty များအရ ဖွဲ့စည်းထားသည့်  မူပိုင်ခွင့်ဆိုင်ရာသမဂ္ဂများအကြား စီမံရေးရာပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ ပြုလုပ်ရန်။

၄။      အဆိုပါ ရည်ရွယ်ချက်များ အောင်မြင်စေရန် ကမ္ဘာ့မူပိုင်ခွင့်အဖွဲ့သည် မူပိုင်ခွင့်ဆိုင်ရာသမဂ္ဂအဖွဲ့များ၏ စီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာလုပ်ငန်းတာဝန်များကိုဆောင်ရွက်သည့်အပြင် အောက်ပါလုပ်ငန်းများ အား ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်-

(က)    အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာသဘောတူညီချက်များဖြင့် မူပိုင်ခွင့်များအား အကာအကွယ်ပေးခြင်းနှင့် လိုက်နာဆောင်ရွက်မှုများနှင့်စပ်လျဉ်း၍ စံချိန်စံညွှန်း သတ်မှတ်ခြင်းဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများ၊

(ခ)     မူပိုင်ခွင့်ကဏ္ဍတွင် ဥပဒေရေးရာနှင့်နည်းပညာဆိုင်ရာ အကူအညီပေးခြင်းလုပ်ငန်းများ၊

(ဂ)     တီထွင်မှုမူပိုင်ခွင့်၊ ကုန်အမှတ်တံဆိပ်မူပိုင်ခွင့်နှင့် စက်မှုဒီဇိုင်းမူပိုင်ခွင့်တို့နှင့်စပ်လျဉ်း ၍ စက်မှုဆိုင်ရာမူပိုင်ခွင့်ရုံးများအကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ အပါအဝင် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အမျိုးအစားခွဲခြားခြင်းနှင့် စံသတ်မှတ်ခြင်းဆိုင်ရာလုပ်ငန်းများ၊

(ဃ)    ဆန်းသစ်တီထွင်မှုများအတွက် တီထွင်မှုမူပိုင်ခွင့်ရရှိရန် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာသို့ လျှောက်ထားခြင်း၊ အမှတ်တံဆိပ်နှင့် စက်မှုဒီဇိုင်းအပြည်ပြည်ဆိုင်ရာမှတ်ပုံတင်ခြင်းအတွက် ဝန်ဆောင်မှုပေးခြင်း အပါအဝင်မှတ်ပုံတင်ခြင်းနှင့် လျှောက်ထားခြင်းဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများ။

၅။ ကမ္ဘာ့မူပိုင်ခွင့်အဖွဲ့၏လုပ်ငန်းများကို အထွေထွေညီလာခံ(General Assembly)၊ ညီလာခံ (Conference)၊ ပူးပေါင်းညှိနှိုင်းရေးကော်မတီ(Coordination Committee)၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဗျူရို(Interanational Bureau)တို့ဖြင့် ဆောင်ရွက်ပါသည်။ အထွေထွေညီလာခံကို မူပိုင်ခွင့်ဆိုင်ရာ သမဂ္ဂများတွင် ပါဝင်သောအဖွဲ့ဝင်များဖြစ်သည့် WIPO အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများဖြင့် ဆောင်ရွက်ပါသည်။ အထွေထွေညီလာခံ၏ အဓိကတာဝန်များမှာ- ပူးပေါင်းညှိနှိုင်းရေးကော်မတီက အမည်စာရင်းတင်သွင်း အဆိုပြုသူကို ကမ္ဘာ့မူပိုင်ခွင့်အဖွဲ့၏ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်အဖြစ် ခန့်အပ်ခြင်း၊ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်၏အစီရင်ခံစာနှင့် ပူးပေါင်းညှိနှိုင်းရေးကော်မတီ၏ လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ချက်များ၊ အစီရင်ခံစာများ အပေါ်သုံးသပ်အတည်ပြုခြင်း၊ သမဂ္ဂများ၏ဘတ်ဂျတ်အား အတည်ပြုခြင်းနှင့် အဖွဲ့အစည်း၏ ဘဏ္ဍာရေးစည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများကို အတည်ပြုခြင်းများကို ဆောင်ရွက်ပါသည်။

၆။      ညီလာခံ(Conference)ကို WIPO Convention ၏အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများနှင့် ဆောင်ရွက်ပြီး Convention နှင့်စပ်လျဉ်းသည့် ပြင်ဆင်ချက်များအားအတည်ပြုနိုင်သည့်အခွင့်အာဏာရှိပါသည်။ ပူးပေါင်းညှိနှိုင်းရေးကော်မတီ(Coordination Committee)တွင် Paris Union နှင့် Berne Union တို့၏ အမှုဆောင်ကော်မတီအဖွဲ့ဝင်များမှ ရွေးချယ်ထားသည့်အဖွဲ့ဝင်များပါဝင်ပါသည်။ ပူးပေါင်း ညှိနှိုင်းရေးကော်မတီ၏ လုပ်ငန်းတာဝန်မှာ-အဖွဲ့အစည်း၏အကျိုးအတွက်စီမံခန့်ခွဲရေးဆိုင်ရာနှင့် ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များနှင့်စပ်လျဉ်း၍ သမဂ္ဂများ၊ အထွေထွေညီလာခံ၊ ညီလာခံနှင့် ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်တို့အား အကြံဉာဏ်ပေးခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

၇။ ကမ္ဘာ့မူပိုင်ခွင့်အဖွဲ့၏အတွင်းရေးမှူးရုံးမှာ- အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဗျူရိုဖြစ်ပါသည်။ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဗျူရိုအားကမ္ဘာ့မူပိုင်ခွင့်အဖွဲ့၏  ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်က ဦးဆောင်ပါသည်။